Τα πιο σημαντικά πράγματα λέγονται πάντα τελευταία. Οι άνθρωποι μπορεί να κουβεντιάζουν ώρες χωρίς να λένε τίποτα, και μετά να κοντοστέκονται στην πόρτα με λόγια που βγαίνουν κατευθείαν από την καρδιά.
Σήμερα είμαστε όλοι συγκεντρωμένοι στην πόρτα. Κοντοστεκόμαστε με το χέρι στο χερούλι και φλυαρούμε όπως ο Πολώνιος με τον Λαέρτη. Θυμήσου αυτό "Μήτε να δανειστείς ποτέ και ούτε να δανείσεις" κι ούτε να ξεχνάς "Πάνω από όλα: Αληθινός να 'σαι στον εαυτό σου". Καθώς στεκόμαστε στην πόρτα σήμερα, αυτά είναι τα αποχαιρετιστήρια λόγια μου για την κόρη μου. Είναι τόσα πολλά τα πράγματα που θέλω να σου πω. Εύα ...
Πρώτα από όλα μη φοβάσαι. Πέφτεις ξαφνικά σε έναν κόσμο που λειτουργεί ομαλά όσο περίπου κι ένα αυτοκίνητο με τετράγωνες ρόδες. Είναι φυσιολογικό να αισθάνεσαι αβεβαιότητα. Είσαι ενήλικη, σε μία εποχή που οι ηγέτες του κόσμου συμπεριφέρονται σα μικρά παιδιά. Όπου η κεντρική εικόνα που επικρατεί είναι τρομοκρατική: ανθρώπινες ανησυχίες εκφρασμένες απάνθρωπα. Και η μόνη αντίδραση σ' αυτό είναι η μανία που νιώθει κανείς όταν είναι ανήμπορος. Το να μην έχεις κάποια έλλειψη σιγουριάς μέσα σε όλα αυτά θα είναι αφύσικο.
Η ενηλικίωσή σου έφτασε, αλλά δεν είσαι βέβαιη ότι είσαι έτοιμη για ενηλικίωση -τη δική σου ή τη δική μου. Μόλις ποχθές ήσουν ακόμη μωρό. Φοβόμουν να σε κρατήσω γιατί έμοιαζες τόσο εύθραυστη. Χθες ακόμη, το μόνο που μπορούσα να νιώσω ήταν ο πανικός μου όταν έσπασες το χέρι σου στα εννιά σου χρόνια. Και να που αυτό το πρωί έχεις φτάσει στην εφηβεία. Καθώς γερνάω το μόνο που τρέχει γρήγορα είναι ο χρόνος. Αλλά αν και ο χρόνος είναι κλeφτης, αφήνει κάποιο αντάλλαγμα: την πείρα. Και με την πείρα, τουλάχιστον στη δουλειά σου θα αισθάνεσαι σίγουρη.
Αγάπα τη δουλειά σου. Όταν δίνεις τον εαυτο σου σ' αυτό που κάνεις, δε μπορεί να βγεις χαμένη. Είτε αποκτήσεις πλούτη είτε όχι, θα έχεις απολάυσει αυτό που έκανες και αυτή την απόλαυση κανένας δε θα μπορέσει ποτέ να σου την αφαιρέσει.
Θέλω να χωρέσω τόσα πράγματα, μικρά και μεγάλα, σ' αυτό τον μακρύ αποχαιρετισμό. Θέλω να σου πω να εξακολουθείς να γελάς. Έχεις ένα κελαριστό γέλιο. Φρόντισε να ακούγεται τρεις φορές τη μέρα, για το δικό σου καλό. Κι αν μπορείς να κάνεις κι άλλους να σε συντροφεύουν στο γέλιο σου, ίσως βοηθήσεις τούτο το σαπιοκάραβο να μη βουλιάξει. Όταν οι άνθρωποι γελούν δε θανατώνουν ο ένας τον άλλο.
Νιώθω αυτή την ακαταμάχητη τάση να σου μεταδώσω αξιώματα, συμβουλές που θα σε βοηθήσουν να τα βγάλεις πέρα. Να είσαι δίκαιη απέναντι στους άλλους, αλλά φρόντιζε να είναι δίκαιοι κι αυτοί απέναντί σου.
Ο κόσμος είναι πολύπλοκος. Ελπίζω ότι θα μάθεις να ξεχωρίζεις τα πράγματα. Το ροδάκινο δεν είναι το χνούδι στη φλούδα, ο φρύνος δεν είναι τα εξογκώματά του, ο άνθρωπος δεν είναι η παραξενιά του. Αν μάθουμε να ξεχωρίζουμε τα πράγματα, μπορούμε να δείχνουμε ανοχή, να φτάνουμε στην καρδιά των προβλημάτων μας αντί να παιδευόμαστε ατελείωτα με το άγαρμπο περίβλημά τους.
Από τη στιγμή που θα αποχτήσεις τη συνήθεια να ξεχωρίζεις τα πράγματα, θα αρχίσεις να βάζεις σε αμφισβήτηση τις ίδιες τις δικές σου αντιλήψεις. Οι αντιλήψεις σου είναι το παράθυρο σου στον κόσμο. Καθάριζέ το κάθε τόσο, διαφορετικά το φως δε θα περνά. Αν βάζεις τις δικές σου αντιλήψεις σε αμφισβήτηση δε θα δέχεσαι άκριτα και τις αντιλήψεις των άλλων. οι πιθανότητες να φανείς προκατειλημμένη ή να επηρεαστεις από ανθρώπους που σου ζητούν να τους παραδώσεις τη σκέψη σου, την ψυχή σου, τα χρήματά σου, επειδή έχουν σκεφτεί τα πάντα για λογαριασμό σου, θα είναι πολύ μικρότερες.
Να είσαι έξυπνη, αλλά να θυμάσαι ότι είναι προτιμότερο να είσαι σοφή. Και να μην ανησυχείς αν χρειαστεί πολύς καιρός ώσπου να ανακαλύψεις τη σοφία. Σαν τα σπάνια μικρόβια, η σοφία έρχεται στις πιο απροσδόκητες στιγμές και οι άνθρωποι που προσβάλλονται πιο εύκολα απ' αυτήν είναι εκείνοι που δείχνουν αυμπόνια και κατανόηση.
Η ζωή είναι ακατανόητη, δίχως νόημα, εκτός αν εσύ της δώσεις νόημα και σκοπό. Στο χέρι μας είναι να δημιουργήσουμε ετην ίδια την ύπραρξή μας. Όσο και αν αγαπάμε, όσο κι αν μας αγαπούν, στο τέλος ανακαλύπτουμε οι πιο πολλοί ότι κατά βάθος είμαστε ολομόναχοι. Όταν έρθει η στιγμή να αντιμετωπίσεις αυτή την ψυχρή μοναξιά -το ιδιωτικό τέρας του καθενός μας- θέλω να αντικρίσεις αυτό το καταραμένο αίσθημα. Θέλω να το δεις όπως πραγματικά είναι και να το νικήσεις.
Μπορείς να προσπαθήσεις να βάλεις τέλος στο έγκλημα. Μπορείς να προσπαθήσεις να ανακαλύψεις γιατί οι άνθρωποι κάνουν άλλους, κατά καιρούς, με τόση ευκολία να υποφέρουν. Αν πραγματικά θέλεις να διερευνήσεις το παράλογο, προσπάθησε να κατανοήσεις το γιατί οι άνθρωποι μπορούν να τρέφουν και να δημιουργούν, αλλά να βασανίζουν και να καταστρέφουν.
Και ενώ θα κάνεις όλα αυτά, να θυμάσαι ότι κάθε δικαίωμα που έχεις σα γυναίκα έχει κατακτηθεί για χάρη σου από άλλες γυναίκες, που αγωνίστηκαν σκληρά. Τούτη τη στιγμή γεννιούνται κοριτσάκια που δε θα έχουν καν τα δικά σου διακιώματα, εκτός κι αν εσύ δράσεις για να διατηρήσεις και να επεκτέινεις το φάσμα της ισότητας. Οι χυμοί που θρέφουν τον πολιτισμό δαεν ανα βλύζουν από μόνοι τους. Φρόντισε να συμβάλεις από τη μεριά σου για χάρη αυτών που θα ακολουθήσουν.
Θέλω να είσαι ισχυρή. Να κάνεις το καλό όταν μπορείς καινα υψώνεις το πνεύμα και την ευφυία σου σαν ασπίδα απέναντι στις αυθαιρεσίες των άλλων. Και πάνω από όλα, να γελάς και να απολαμβάνεις μια ζωή της δικής σου επιλογής σε έναν κόσμο που θα έχεις δημιουργήσει εσύ. Θέλω να είσαι δυνατή και επιθετική, σκληρή και ανθεκτική και γεμάτη αισθήματα. Θέλω να είσαι καθετί που είναι δικό σου, μέσα στα βάθη του εαυτού σου.
Θέλω να έχεις θράσος. Τιποτα τα σπουδαίο δεν έγινε ποτέ κατορθωτό χωρίς θράσος. Ο Κολόμβος είχε θράσος. Αυτοί που υπέγραψαν την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας είχαν θράσος. Να γελάς σε βάρος του εαυτού σου, αλλά ποτέ μη στρέφεις τις αμφιβολίες σου στον εαυτό σου. Να είσαι τολμηρή. Όταν ξεκινάς για μέρη άγνωστα, μην αφήνεις πίσω στο λιμάνι ένα κομμάτι του εαυτού σου για σιγουριά. Να έχεις το θράσος να μπαίνεις σε ανεξερεύνητα νερά.
Να είσαι τόσο θαρραλέα ώστε να ζεις τη ζωή δημιουργικά. Ο χώρος της δημιουργίας είναι το μέρος όπου δεν έχει πάει άλλος κανείς. Πρέπει να αφήσεις την πόλη των ανέσεών σου και να βαδίσεις στην ερημιά, εκεί όπου η έμπνευσή σου σε οδηγεί. Δε μπορείς να πάρεις το λεωφορείο για να σε πάει. Ο μόνος τρόπος να φτάσεις είναι η σκληρή δουλειά, οι ριψοκίνδυνες αποφάσεις και το να μη γνωρίζεις με ακρίβεια τι είναι αυτό που κάνεις. Αυτό που θα ανακαλύψεις θα είναι υπέροχο. Αυτό που θα ανακαλύψεις θα είναι ο εαυτός σου.
Αυτά τα λόγια λοιπόν είχα να σου πω, καθώς σε αποχαιρετώ. Η πόρτα του σήμερα κλείνει απαλά και μας χωρίζει. Έχε γεια, να είσαι ευτυχισμένη ... Και, παρεπιπτόντως ... σ'αγαπώ.
Alan Alda, Condensed from Connecticut College news
Πηγή: Επιλογές από το Reader's Digest (Ιούνιος 1982)
