«Δεν υποστηρίζω ότι μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα η απόδραση από αυτή. Αυτό θα σήμαινε ότι ζούμε με ψευδαισθήσεις. Ότι δημιουργούμε έναν φανταστικό κόσμο και τελικά εγκλωβιζόμαστε σε αυτόν. Θα σου πω το αντίθετο από αυτό. Πιστεύω ότι οφείλουμε να είμαστε παρόντες και να μην κλείνουμε τα μάτια σε όσα συμβαίνουν γύρω μας. Να μη θεωρούμε ότι δεν μας αφορούν.

Όμως ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε όσα βλέπουμε έχει πολύ μεγάλη σημασία. Δεν δίνουμε όλοι την ίδια ερμηνεία στα ίδια γεγονότα διότι δεν έχουμε όλοι τις ίδιες εμπειρίες, την ίδια ιστορία. Όμως ο καθένας θεωρεί ότι η ερμηνεία που δίνει είναι και η μοναδική αλήθεια. Αυτό δεν ισχύει. Ενώ είναι πράγματι η δική του αλήθεια, δεν είναι η μοναδική. Κάποιος άλλος μπορεί να δίνει μια διαφορετική ερμηνεία, άρα να θεωρεί ότι κάποια άλλη είναι η αλήθεια. Και να ισχύει και για εκείνον το ίδιο. Εάν το αποδεχτούμε αυτό, ίσως αποδειχτούμε περισσότερο πρόθυμοι να αναγνωρίσουμε και την αλήθεια του άλλου.

Θα γίνω ακόμη πιο σαφής. Ζούμε σε δύσκολες εποχές και πολλά από όσα γνωρίζαμε στο παρελθόν δεν ισχύουν πλέον. Τα χρήματα είναι λιγότερα και ο τρόπος ζωής έχει αλλάξει. Κάποιοι θεωρούν ότι αυτή η αλλαγή είναι καταστροφική και δεν βρίσκουν λόγο να είναι χαρούμενοι από τη στιγμή που έχει αλλάξει ο τρόπος ζωής τους. Αυτή η ερμηνεία των εξελίξεων και των συνεπειών τους ως καταστροφικών έχει ως αποτέλεσμα να νιώθουν θυμωμένοι, να δηλώνουν απογοητευμένοι και κρυφά μέσα τους να ζηλεύουν εκείνους που εξακολουθούν να τα καταφέρνουν και να προχωρούν παρά τις δυσκολίες.

Τι καλλιεργείται μέσω αυτής της προσέγγισης; Ο θυμός, η ζήλεια, ο φθόνος, η αυτολύπηση. Μπορείς να φανταστείς μια διαφορετική ερμηνεία των γεγονότων, μια ερμηνεία που θα καλλιεργούσε κάτι διαφορετικό;» Καλή η ερώτηση. Ποια είναι όμως η σωστή απάντηση; Και πού ήταν η βοήθεια του κοινού; Τον κοίταξα με εκείνο το σπινθηροβόλο βλέμμα της αγελάδας που είχα υιοθετήσει, από το σχολείο ακόμη, όταν δεν ήξερα τι να απαντήσω. Εκείνος ανέμενε στωικά. Αναστέναξα και αποφάσισα να ασχοληθώ σοβαρά με το θέμα. Εστίασα στον εαυτό μου. Πώς ερμήνευα εγώ τα γεγονότα; Τι πίστευα για αυτή την κρίση; Μου ήρθε στο μυαλό το κινέζικο ιδεόγραμμα για τη λέξη αυτή.

Είχα διαβάσει, λοιπόν, ότι εμπεριέχει τις λέξεις «κίνδυνος» + «ευκαιρία». Η κρίση λοιπόν θα μπορούσε να ερμηνευτεί από κάποιους ως κίνδυνος. Θα μπορούσε, όμως, σύμφωνα με τους Κινέζους, να είναι και ευκαιρία. Αυτό που εγώ πίστευα ήταν ότι αυτή η κρίση μας έδινε τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας. Να συνεργαστούμε για να διαμορφώσουμε μια νέα πραγματικότητα, η οποία θα διέπεται από τις αξίες του σεβασμού, της δικαιοσύνης, της ελευθερίας – υπευθυνότητας (αυτές πάνε πακέτο).

Που θα αγκαλιάζει όλους τους πολίτες και θα τους δίνει ίσες ευκαιρίες. Θα σέβεται και θα φροντίζει τα πιο αδύναμα μέλη της, ενώ ταυτόχρονα θα σέβεται και θα φροντίζει και τα δυνατά. Εκείνα με τη σειρά τους θα συμβάλουν στη γενικότερη ευημερία από τη δική τους θέση, με τα μέσα που διαθέτουν. Ιδιαίτερη έμφαση θα δίνεται στην παιδεία, η οποία θα καλλιεργεί ένα νέο ήθος, θα αναπτύσσει την κριτική ικανότητα, θα ευνοεί τη δημιουργική ελεύθερη έκφραση γαλουχώντας πολίτες που θα συνεργάζονται μεταξύ τους για να καλλιεργήσουν αλλά και να διαφυλάξουν αυτές τις αξίες, ώστε… Σταμάτησα ξαφνικά.

Ακουγόμουν σαν να βγάζω κήρυγμα. Παρ΄όλα αυτά, η μέθοδος της μαιευτικής είχε αποδώσει. Ο Σωκράτης θα ήταν πολύ περήφανος. «Μπορούμε να ονειρευτούμε πώς θέλουμε να ζούμε στο μέλλον και τι θέλουμε να αλλάξουμε. Να γίνουμε πρώτα εμείς αυτή η αλλαγή. Έπειτα να μοιραστούμε τις ιδέες μας και να προτείνουμε τρόπους να υλοποιήσουμε το όνειρό μας», ανακοίνωσα περιχαρής. «Και κάτι ακόμη. Μπορούμε να αρχίσουμε να υλοποιούμε αυτές τις ιδέες αυτή τη στιγμή. Εάν καταφέρουμε έστω εμείς στην παρέα μας να συμπεριφερόμαστε ο ένας στον άλλο με βάση τις αξίες που αναζητούμε γύρω μας, θα έχουμε δημιουργήσει έναν μικρό πυρήνα αρμονικής συμβίωσης, ο οποίος ενδέχεται να επηρεάσει και άλλους.

Θα είναι το δικό μας ελεύθερο, δημοκρατικό – με όλη τη σημασία της λέξης -, αγαπησιάρικο κρατίδιο. Ισότητα, Αδελφοσύνη, Ελευθερία, Αγάπη», κατέληξα συνεπαρμένος, προσθέτοντας τη δική μου προσωπική πινελιά στο γνωστό σύνθημα της Γαλλικής Επανάστασης. Με είχε συνεπάρει η χαρά που ένιωσα όταν φαντάστηκα πώς θα ήταν η ζωή σε ένα τέτοιο μέρος. «Έχεις δίκιο παιδί μου», χαμογέλασε ο θείος. «Η μεγαλύτερη επανάσταση στις μέρες μας είναι η αληθινή αγάπη και η χαρά. Και αυτές, μόνο εάν είμαστε συνεπείς προς τις αξίες μας και την ηθική μας, μπορούν να επιτευχθούν. Όταν αναλάβουμε την ευθύνη να καλλιεργήσουμε ό,τι πιο όμορφο υπάρχει μέσα μας, να αναπτύξουμε το ύψιστο δυναμικό μας και μέσω αυτού να συνδεθούμε με τους άλλους. Μόνο όταν βγάλουμε τις μάσκες και αποκαλύψουμε τον αληθινό εαυτό μας».

Αναστασία Κλαδευτήρα, «Τα δύσκολα να τα κοιτάς στα μάτια»  Εκδόσεις Διόπτρα