Ο Δημήτρης Μυταράς (1934-2017), σε συνέντευξή του στην Μαρία Ανδρέου (“Παρόν”, 31/7/2011) είπε για την Παιδεία: “Το πρόβλημα της Παιδείας είναι η Παιδεία!... Μόνο δια μέσου της Παιδείας διαμορφώνεις ηθική υπόσταση. Η Παιδεία σήμερα στα πανεπιστήμια βρίσκεται σε αισχρό χάλι. Οι καθηγητές δεν μπορούν να διδάξουν. Τα πανεπιστήμια βρίσκονται υπό κομματικό έλεγχο. Για μένα είναι φρικτός ο νόμος που δίνει όλα τα προνόμια στους φοιτητές. Για μένα δεν υπάρχει Παιδεία στην Ελλάδα, όταν οι φοιτητές μπαίνουν και βγαίνουν από το μάθημα ό,τι ώρα θελήσουν και ασκούν λεκτική και σωματική βία στους καθηγητές τους... Πού παγκοσμίως συμβαίνει αυτό;...”
Και για την ελληνική πραγματικότητα είπε: “Η αγωνία του Έλληνα, εδώ και τριάντα χρόνια σταματά στο πως θα γίνει πλούσιος. Για ποιά Παιδεία μιλάμε; Το γρήγορο, όμως, πάντα κρύβει προστυχιά. Δυστυχώς η οικογένεια και το σχολείο δεν κατάφεραν να δώσουν αγωγή. Ο Έλληνας έγινε αγενής. Του λείπει ο σεβασμός”.
Ο Γιάννης Κουνέλλης (1936-2017) ανησυχούσε για την σημερινή απώλεια της ταυτότητας: “Η ταυτότητα είναι ένα κέντρο. Χωρίς αυτό χάνεις τη λογική, που σου επιτρέπει να δεις τα πράγματα συγκριτικά. Χάνεις τον άξονα. Και είσαι από δω και από κει. Όπου φυσάει ο άνεμος. Χωρίς μέλλον...” (Καθημερινή, 13/2/2017).
Ένας άλλος μεγάλος σύγχρονος ζωγράφος, που απεβίωσε πρόσφατα, είναι ο Παναγιώτης Τέτσης (1925-2016). Είπε στη συνέντευξή του στη Μαργαρίτα Πουρνάρα, λίγες ημέρες πριν πεθάνει: “Ξέρω πότε άρχισε η ηθική κατάπτωση του τόπου. Το σύνθημα “Τσοβόλα δός τα όλα”, μας στοιχείωσε και η συμπεριφορά, που παγιώθηκε τότε, επιβιώνει μέχρι σήμερα στον πολιτικό κόσμο και στην κοινωνία. Δυστυχώς γίναμε καλοπερασάκηδες και τώρα δεν μπορούμε να προσαρμοστούμε σε πιο δύσκολες συνθήκες... Σημασία έχει τώρα να βάλουμε όλοι μυαλό και να μπορέσουμε να ανασυγκροτήσουμε την πατρίδα, ο καθένας από το δικό του μετερέζι. Μόνο με συλλογική δουλειά και πίστη θα βγούμε από το αδιέξοδο” (Καθημερινή, 7/2/2016).
Οι τρεις σημαντικοί ζωγράφοι μας είχαν κοινό, ότι ήσαν της ίδιας γενιάς, αυτής που αποχωρεί, ότι επί εξήντα περίπου χρόνια είχαν ζήσει την πολιτική και τους πολιτικούς και ότι, ως καλλιτέχνες, με την ψυχική τους ευαισθησία και ακεραιότητα μίλησαν για την τραγική κατάσταση, που επικρατεί στην Ελλάδα, με ευθύνη των πολιτικών και πνευματικών μας ηγετών.
Ο εκ των επτά σοφών Περίανδρος ο Κορίνθιος είπε ότι στην καλύτερη Πολιτεία η αρετή θεωρείται το μείζον αγαθό και η κακία το χειρότερο. Οι βαρύτατες εκφράσεις, που ανταλλάσσουν οι πολιτικοί μας, δείχνουν ότι η κακία επικρατεί στην ηγεσία της Πολιτείας μας. Οι απελθόντες ζωγράφοι έχουν δίκιο. Ζούμε σε βάλτο. Μακάρι να βάλουμε μυαλό και με πίστη να μπορέσουμε να βγούμε από αυτόν.
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
